De methodiek van Hondencentrum Loenatiks: Prikkels en cirkels

Inge Lambriex van Hondencentrum Loenatiks is coach, hondentrainer, -gedragstherapeute en -eigenaar. In twintig jaar tijd heeft zij op het gebied van hond en mens diverse opleidingen en cursussen gevolgd, tig boeken gelezen en heel wat ervaringen opgedaan. Van hieruit heeft Inge een bepaalde methodiek ontwikkeld, die bestaat uit de volgende methodes: regels en doelen, prikkels en cirkels, gemoedstoestanden van de hond en eigenaar en mentaal herstel. Een voor een legt zij uit wat deze methodes inhouden. Tevens gaan wij ermee aan de slag. De eerste methode regels en doelen hebben we gehad. Nu is het tijd voor de tweede methode: prikkels en cirkels.

Wie is Inge Lambriex? Je leest het hier.

In het dagelijks leven hebben niet alleen wij mensen, maar ook onze honden veel prikkels te verwerken. Je kent het spreekwoord ‘de druppel die de emmer doet overlopen’ vast wel. Inge gebruikt datzelfde metafoor voor honden. Het aantal liters dat de (stress)emmer ingaat, staat symbool voor hoe moeilijk of makkelijk een prikkel is. Natuurlijk is dit per hond verschillend. De ene hond reageert nauwelijks op een vrachtwagen, terwijl Yuki en Lexy dit een moeilijke prikkel vinden, waar hun metaforische emmer van overloopt.

Laten we bij het begin beginnen: wat is een prikkel?
“Een prikkel is iets wat je waarneemt en waarop je reageert. Om je hond te kunnen sturen (en helpen ontladen), is het belangrijk om te leren herkennen welke prikkel welke stressintensiteit oplevert en wat hij nodig heeft om te kunnen ontladen.“

Hoe onderscheid je prikkels?
“Om het voor nu even simpel te houden onderscheid ik makkelijke, gemiddelde en moeilijke prikkels. Tijdens de training worden de prikkels veel concreter gemaakt, zodat het zo herkenbaar mogelijk wordt voor de eigenaar. Als we kijken naar jouw regel ‘niet blaffen naar vrachtwagens die ons benaderen en passeren’, dan kun je deze situatie opdelen in drie delen: het benaderen van de vrachtwagen, het passeren en uit zicht gaan. Je hebt al zelf aangegeven dat het benaderen het lastigst is voor jouw honden. Ik vul het even voor jou in: het benaderen van een vrachtwagen is dus een moeilijke prikkel, het passeren is een gemiddelde prikkel en het uit zicht gaan is een makkelijke prikkel.”

Ja, dat klopt! Kun je uitleggen hoe de metafoor met de emmer en liters werkt?
“Afhankelijk van hoe moeilijk een prikkel is, kun je er liters aan toeschrijven (dit kun je ook doen bij een vorm van ontlading). Stel de stressemmer staat voor 10 liter. Hierna stroomt deze over en ontlaadt de hond zich op een negatieve manier (door bijvoorbeeld te blaffen). Je gaat een wandeling door de wijk maken met jouw hond aan de lijn en passeert een persoon. Jouw hond schenkt er nauwelijks aandacht aan. Het is dus een makkelijke prikkel: 1 liter. Vervolgens schiet een brommer voorbij. Daar kijkt jouw hond wel van op. Het is een gemiddelde prikkel: 3 liter. Daaropvolgend komt er een kind op een fietsje voorbij. Dit geeft jouw hond wel de nodige opwinding. Het is een moeilijke prikkel: 5 liter. Er zit nu negen liter in de emmer. Tijd om zo snel mogelijk te ontladen!”

Wat bedoel je hiermee?
“Door de emmer vol te laten lopen en niet tussentijds te ontladen kunnen er associaties gemaakt worden, die vanuit de basis niet beladen zijn. Er zit al negen liter in de emmer, wanneer er nóg een passerende persoon (1 liter) voorbij komt overstroomt de emmer. Als er dan ook nog een negatieve ontlading mag plaatsvinden kan er patroongedrag ontstaan (negatieve conditionering). Wanneer er na een prikkel een ontlading plaatsvindt, ga je positief conditioneren. Je leert jouw hond stress te reguleren, waardoor hij zelfoplossend wordt en geen keuzes maakt uit emoties (dus boven pan 3). Wanneer je de prikkels inzichtelijk hebt, kun je kijken naar welke ontlading erbij hoort. Hier lees je meer over in de blog over mentaal herstel.”

Dit onderdeel van de methodiek bestaat uit ‘prikkels en cirkels’. Wat bedoel je met cirkels?
“De ruimte waar prikkels (mensen, dieren, voorwerpen, etc.) zijn kun je opdelen in omgevingscirkels. Ik onderscheid er vier: persoonlijke cirkel, sociale cirkel, territoriale cirkel en jacht cirkel.

De ruimte per cirkel is verschillend per persoon, hond en situatie. Als je in het bos wandelt zal deze groter zijn dan in de stad. Cirkels kunnen ook rasgebonden zijn; zo begint de territoriale cirkel van een waakhond eerder en is die groter dan bij een windhond, waarbij de jachtcirkel eerder begint en meer afstand verlegt.”

Wat is de functie van de omgevingscirkels?
“Met de verschillende cirkels kun je gedrag van jouw hond, jezelf, de ander of een prikkel voorspellen. Het creëert vertrouwen, veiligheid en rust. Bij interactie gaat het vier keer op en neer: jij bent, dat maakt iets los bij de ander, jij voelt daar iets bij en vindt daar iets van en de ander vervolgens ook. Als je in het moment tijd maakt en afstand creëert kan er gecommuniceerd worden. Aan de hand van lichaamstaal kan er duidelijk gemaakt worden wat de intentie is, wat daarbij gevoeld wordt (gemoedstoestanden) en wat wel en niet mag (regels en doelen). Tijdens de training met cirkels gaan we op zoek naar de juiste timing. In de overgang van elke cirkel wordt jouw hond afgeleid. Door te bevestigen (met het commando) en te motiveren (‘goed zo’) behoud je het contact en de aandacht van de hond.”

Kun je een voorbeeld geven?
“Natuurlijk! Ik loop met mijn hond los in een losloopgebied. We naderen een andere hond en eigenaar. In de praktijk merk ik op dat veel andere hondeneigenaren doorlopen, terwijl de honden willen communiceren: ‘wie ben jij’ en ‘wat is jouw intentie’? Je ziet honden vaak stoppen of vertragen. Ze creëren hiermee tijd en ruimte om te communiceren. Veel voorkomend gedrag is dat onzekere honden gaan liggen. Als jij als hondeneigenaar doorloopt forceer jij jouw hond non-verbaal (en waarschijnlijk onbewust) om door te lopen. Je zet het vuur onder de pan hoger en stimuleert een negatieve gemoedstoestand (bijvoorbeeld angst of opwinding).”

Wat kun je anders doen?
“Op het moment dat je ziet dat jouw hond of de ander wil communiceren (door bijvoorbeeld te liggen, wegkijken of fixeren), geef daar dan gehoor aan door te vertragen of stoppen. Hiermee erken je de behoefte van jouw hond om de tijd en ruimte te nemen om te communiceren.”

Zelf aan de slag met prikkels

We pakken het werkblad van het e-book erbij. Bij de vorige blog hadden we regels en doelen opgesteld voor onze honden. Nu gaan we verder met prikkels. Met welke prikkels hebben onze honden te maken tijdens situaties waarbij zij negatief patroongedrag vertonen?

Thema	Prikkel	Makkelijk	Gemiddeld	Moeilijk
Prikkel (binnen)	Geluid (bel)	Terwijl de honden aan het eten zijn.	Wanneer ze moe zijn, na bijvoorbeeld een stevige wandeling.	Wanneer er meerdere honden (bekend of onbekend) in huis aanwezig zijn.
Prikkel (buiten)	Vrachtwagen benadert, passeert en gaat uit zicht	Bestelbusje die onverwacht passeert, want dan kunnen de honden niet fixeren.	Elektrische stadsbus geeft minder geluid, maar is een groter voorwerp.	Druk kruispunt met veel prikkels, waarbij een diesel vrachtwagen passeert. Zowel de geur van diesel als de grootte van de vrachtwagen zijn moeilijke prikkels.
Prikkel (buiten)	Wilde zwijnen in het bos	Oud spoor (ouder dan 12 uur).	Nieuw spoor (jonger 12 uur).	Wild zwijn in zicht.

De uitleg over de methodiek van Inge wordt uitgelegd in verschillende blogs. Klik daarvoor hier. Meer informatie over Hondencentrum Loenatiks vind je op www.loenatiks.info