De methodiek van Hondencentrum Loenatiks: Mentaal herstel

Inge Lambriex van Hondencentrum Loenatiks is coach, hondentrainer, -gedragstherapeute en -eigenaar. In twintig jaar tijd heeft zij op het gebied van hond en mens diverse opleidingen en cursussen gevolgd, tig boeken gelezen en heel wat ervaringen opgedaan. Van hieruit heeft Inge een bepaalde methodiek ontwikkeld, die bestaat uit de volgende methodes: regels en doelen, prikkels en cirkels, gemoedstoestanden van de hond en eigenaar en mentaal herstel. Een voor een legt zij uit wat deze methodes inhouden. Tevens gaan wij ermee aan de slag. Dit keer de laatste blog: mentaal herstel.

Wie is Inge Lambriex? Je leest het hier.

Voordat we verder gaan blikken we even terug op de blog ‘prikkels en cirkels‘. Hierin las je hoe de metafoor met de emmers en liters werkt. Samengevat: afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van een prikkel, kun je er liters aan toeschrijven. In een emmer kan bijvoorbeeld tien liter. Daarna stroomt deze over en ontlaadt de hond zich op een negatieve manier. In de blog ‘gemoedstoestanden van de hond en eigenaar‘ hebben we het gehad over emoties en gedachten in combinatie met het pannenmodel. Bij pan 1 is er controle over de situatie, pan 3 is een schakelmoment en bij pan 5 toont de hond foutief en negatief gedrag. Belangrijk is dus om tussentijds het emmertje te legen en positief te ontladen.

Het is nu tijd voor de laatste methode van de Loenatiks methodiek: mentaal herstel. Wat houdt dit in?
“Mentaal herstel is het in goede toestand terugbrengen van het lichaam en de geest. Zowel een mens als hond kan overweldigd worden door een situatie en de daarbij komende emotie (vaak angst, onzeker en spanning). Door het toepassen van kalmerings- of stresssignalen, ontladen of opladen werk je herstelgericht naar pan 1. (Je kunt ook gebruik maken van een combinatie van deze vier.) Deze methode gaat verder dan trainen op commando’s. Het gaat om emotieregulatie. De belangrijkste vraag is: hoe herstelt jouw hond naar rust?”

Op welke manieren kan een hond herstellen?
“De manier waarop een hond herstelt is afhankelijk van de intensiteit van de emotie en hoe bekwaam de hond is om (zelfstandig) te herstellen. Honden hebben de volgende opties:

Actie	Welke pannen?	Voor wie?	Kort- of langdurig?	Wanneer?
Kalmeringssignaal laten zien	1 en 2	Voor de hele situatie	Kortdurend	Net voor en/of tijdens de situatie
Stresssignaal laten zien	4 en 5	Voor de hele situatie	Kort- of langdurend	Net voor, tijdens en/of na de situatie
Ontladen	3 en 4	Voor de hond	Kortdurend	Direct na de situatie
Opladen	1 en 2	Voor de hond	Kort- of langdurend	Voor of na de situatie

Wat is het verschil tussen kalmerings- en stresssignalen?
“Bij pan 1 en 2 (voor uitleg over pannenmodel zie blog ‘gemoedstoestanden hond en eigenaar‘) heb je het over een kalmeringssignaal. Het signaal is vanuit kalmte. Door dat in te zetten is een hond vaak snel herstelt. Een keer gapen kan bijvoorbeeld al voldoende zijn. Bij pan 4 en 5 heb je het over een stresssignaal. Deze wordt vaak snel herhaalt en de lichaamstaal is meer gespannen. Het zijn vaak grote(re) en intense ontladingen. Ik zal een voorbeeld geven met het signaal gapen. Bij pan 1 of 2 (kalmeringssignaal) is het een zachte, subtiele gaap. Dit doet de hond vooral voor zichzelf. Bij pan 4 of 5 (stresssignaal) is de gaap veel groter, duurt deze langer en komt er misschien wel geluid bij. Je ziet vaak meerdere signalen tegelijk. Hiermee maakt de hond aan de omgeving duidelijk dat de situatie stress geeft en er iets moet veranderen.”

Wanneer de hond op een omslagpunt zit (pan 3) kan het gedrag teruggaan naar pan 1 of 2 (kalmeren) of naar pan 4 of 5 (escaleren). Dit kan op dat punt zorgen voor overspronggedrag. De hond weet even niet wat hij moet doen, wil bedenktijd en zoekt afleiding (vaak in de vorm van zelfverzorgend gedrag, zoals krabben of iets in de bek nemen).

Kun je een paar voorbeelden geven van kalmerings- en stresssignalen?
“Er zijn ontzettend veel signalen. Denk aan blaffen, poot optillen, borstelen (nek en rug haren omhoog gooien), plassen, de spelboog doen, tongelen en zuchten. Deze zijn bij de meeste mensen wel bekend. Je hebt ook subtiele signalen die je niet bewust waarneemt, maar die wel een indicatie geven over wat jouw hond voelt en met welke intensiteit. Denk aan spontane droge huidschilfers in de nek, een druppelende neus, het oogwit tonen of zweten. Meer voorbeelden vind je in het e-book ‘Probleemhonden bestaan niet’ terug.”

Waarom is het belangrijk om kalmerings- en stresssignalen te herkennen?
“Op het moment dat je hier bewust van wordt, kun je jouw hond in stressvolle situaties helpen of deze veranderen. Je kunt tijd en ruimte maken, zodat jouw hond zich op de juiste manier kan ontladen en de emoties niet te hoog oplopen.”

Wat houdt ‘ontladen’ in?
“Ontladen is het af laten nemen van spanning. Een hond gebruikt dit als middel om een situatie te blussen, de intensiteit van de emotie te verminderen en tot zichzelf te komen. Het zijn vaak dezelfde soort activiteiten als bij opladen, maar dan verkleind en/of verkort en mogelijk gecombineerd met kalmerings- of stresssignalen.”

Vanuit kalmte (pan 1 en 2)	Vanuit opwinding (pan 4 en 5)
Gapen	Tak bijten
Rekken	Schudden
(Poot) Likken	Rennen

Kunnen alle honden zelfstandig ontladen?
“Van nature kunnen honden zelfstandig ontladen. Echter is door het domesticatieproces een deel van die natuur weggevallen. Dit komt door de onwetendheid van mensen. Honden hebben hun eigen taal, die verkeerd geïnterpreteerd kan worden door mensen. Hedendaags is het per hond en situatie verschillend of een hond zelfstandig kan en mag ontladen. Als eigenaar kun je hulp bieden om die natuur weer naar boven te krijgen. Je hebt vast weleens een hond gezien waarbij je op een bepaalde plek kriebelt en hij vervolgens met zijn poot begint te krabben of schudden. Jouw hond heeft meerdere van dit soort ‘knopjes’. Wat kun je proberen? Om jouw hond te laten gapen kun je bijvoorbeeld zelf gaan gapen. Belangrijk is dat je het gevoel ook overbrengt, dus de ontspanning. Als je wil dat jouw hond gaat schudden dan kun je bijvoorbeeld op de schoft kriebelen of bij de staartaanzet tegen de haren instrijken. Probeer het vooral eens uit! Samen ontdek je waar die knopjes zitten.”

Wat houdt ‘opladen’ in?
“Opladen is net zoals een hobby voor mensen. Het is een activiteit waarbij je kunt ontspannen, tot jezelf komen en nieuwe energie opdoet. Een hond heeft ook hobby’s, zowel binnens- als buitenshuis. Deze activiteit versterkt het kunnen handelen vanuit kalmte (pan 1) en het kunnen herstellen vanuit opwinding naar rust (terug naar pan 1). Door op zoek te gaan naar de hobby van jouw hond leer je hem beter kennen. Je leert wie jouw geliefde viervoeter van zichzelf écht is.”

Vanuit kalmte (pan 1 en 2)		Vanuit opwinding (pan 4 en 5)
Hond	Eigenaar	Hond	Eigenaar
Snuffelen	Koekjes strooien	Graven	Geurspoor uitzetten
Lichamelijke verzorging	Masseren	Rennen	Apporteren

Eerder in dit interview noemde je ‘blaffen’ als stresssignaal. Waarom blaft een hond eigenlijk?
“Blaffen is een vorm van communicatie. Door te luisteren naar het type blaf, te kijken naar de lichaamstaal en situatie kun je erachter komen wat jouw hond voelt en wilt. Het kan een taak zijn (bijvoorbeeld het huis bewaken), vorm van ontlading of aangeleerd gedrag.”

Wat vertelt een hond als hij blaft?
“Er zijn diverse soorten blaffen. Denk aan:

• Vreugdeblaffen
• Waarschuwingsblaffen
• Angstblaffen
• Territoriaalblaffen
• Frustratieblaffen
• Aangeleerd blaffen
• Spelblaf

Een hond blaft altijd uit opwinding, maar de onderliggende emotie kan toch onzekerheid zijn. Een voorbeeld: de deurbel gaat. Hij maakt zich zorgen om wie er aan de deur staat. Toch voelt de hond zich meer opgewonden dan angstig. Doordat hij deze emotie zo intensief ervaart (pan 5), volgt er een negatieve ontlading: blaffen.”

Zelf aan de slag

We haken gelijk aan op het voorbeeld dat hierboven genoemd wordt. We hebben als regel ‘niet blaffen als de deurbelt gaat’ en doel ‘het is niet nodig om de honden af te leiden als de deurbel gaat, bij het woord ‘nee’ stoppen ze.’ De situatie is als volgt: De bel gaat. Yuki springt op en begint te blaffen.

	Begin (start)	Midden (verloop)	Eind (afronding)
Welk kalmerend- en/of stresssignaal vertoont jouw hond?	Blaffen (zware blaf, snel achter elkaar) Opspringen	Blaffen (zware blaf met kleine tussen pauzes) IJsberen (zodra er beweging is)	Schudden Gapen Zuchten
Welke emotie ervaart de hond?	Opwinding (pan 5)	Opwinding en spanning (pan 5)	Spanning (pan 3)
Wat kan de eigenaar doen om de hond te helpen ontladen?	Eigenaar pakt halsband vast en voorkomt dat de hond wegspringt.	Eigenaar brengt de aanzet van de staart van de hond omlaag, om de spanning te doorbreken.	Eigenaar kriebelt op de schoft om te stimuleren dat de hond gaat schudden en/of eigenaar masseert de lip/kaak om gapen op te wekken.
Welke ontladingsvorm wordt toegepast?	Opwinding uit lijf halen, door hond tot stilstand te brengen.	Opwinding uit lijf halen, door staart te helpen ontspannen.	Gapen en/of schudden

Hoe en wanneer laadde de hond op?

Yuki’s grootste hobby is apporteren. Een half uur na de situatie gaan Yuki en ik naar buiten en laadt zij op door een tennisbal te apporteren.

De uitleg over de methodiek van Inge wordt uitgelegd in verschillende blogs. Klik daarvoor hier. Meer informatie over Hondencentrum Loenatiks vind je op www.loenatiks.info